Causes of Hair Loss

สาเหตุของผมร่วง เกิดจากหลายปัจจัย

ภาวะผมร่วง และผมบางลง แยกเป็น 2 กลุ่ม คือ 

กลุ่มที่1: ภาวะผมร่วงเป็นหย่อม
ผมร่วงเป็นหย่อม เป็นโรคผมร่วงที่พบบ่อย ร่วงปริมาณมากในเวลารวดเร็ว ร่วงเป็นหย่อมอย่างเฉียบพลัน มักร่วงเป็นวงกลมหรือวงรี 1 วง หรือหลายวง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่เกือบ 1 ซม. จนถึงขนาดใหญ่หลาย ๆ ซม.ได้ โดยร่วงจากตรงกลางแล้วขยายวงออกไปเรื่อยๆ พบได้ทุกเพศทุกวัย แต่ส่วนใหญ่ร้อยละ 80 เกิดในผู้ป่วยที่อายุน้อยกว่า 40 ปี
เกิดตำแหน่งใดก็ได้ที่มีขน ถ้าพบร่วงหมดทั้งศีรษะและขนคิ้วด้วย จะเรียกว่า Alopecia totalis ส่วน Alopecia universalis เป็นระยะสุดท้ายของโรคที่ร่วงหมดทั้งตัว (complete hair loss) โดยสุขภาพทั่วไปของผู้ป่วยปกติ แต่ผมร่วงมีผลกระทบต่อจิตใจผู้ป่วยได้

ผมร่วงเป็นหย่อมแบ่งออกเป็น 2 ชนิด
1. ผมร่วงเป็นหย่อมชนิดไม่มีแผลเป็นบนหนังศีรษะ ที่พบบ่อยๆ คือ
1.1 ผมร่วงเป็นหย่อมจากเชื้อรา ผมจะร่วงเป็นกระจุก ผิวหนังในบริเวณที่ผมร่วงจะมีขุยหรือสะเก็ด บางครั้งมีผื่นแดง การรักษาต้องใช้ยารับประทาน ยาทาไม่สามารถกำจัดเชื้อราได้หมด
1.2 ผมร่วงเป็นหย่อมจากการดึงผมตนเอง พบมากในเด็กที่มีความเครียด เมื่อไม่มีทางระบายออกจึงดึงผมตนเอง เมื่อใช้มือลองดึงเส้นผมดูเส้นผมจะไม่หลุดติดมือออกมาง่ายๆ เหมือนโรคผมร่วงจากเชื้อรา การรักษาต้องอาศัยความเข้าใจพยาธิกำเนิดของโรค และเข้าใจปัญหาของผู้ป่วย อาจควรปรึกษาจิตแพทย์ร่วมในกระบวนการดูแลรักษาด้วย นอกจากนี้การทายาครีมสเตียรอยด์ ร่วมกับรับประทานยาต้านฮีสตามีนจะช่วยให้อาการดีขึ้น

1.3 ผมร่วงเป็นหย่อมจากโรคภูมิแพ้รากผม  ผู้ป่วยจะมีภาวะระบบภูมิคุ้มกันร่างกายรวน มีเซลล์เม็ดเลือดขาวมารบกวนรากผมทำให้เซลล์รากผมหยุดทำงาน เส้นผมจะหายไปเป็นหย่อมๆ ผิวหนังบริเวณที่ไม่มีเส้นผมจะเรียบไม่พบตอ เส้นผมหักหรือเป็นตุ่มที่ผิวหนัง ภาวะนี้จะต่างจาก 2 โรคข้างต้น โดยทั่วไปอาจพบผมหลุดร่วงเป็นหย่อมเดียวหรือหลายหย่อม ในรายที่อาการรุนแรงผมจะร่วงทั้งศีรษะ และถ้ารุนแรงที่สุดผมและขนตามตัวจะร่วงหมดเหมือนพญาไร้ใบ การรักษา ควรปรึกษาแพทย์เพื่อการวินิจฉัยที่ถูกต้อง

2. ผมร่วงเป็นหย่อมชนิดที่มีแผลเป็นบนหนังศีรษะ เกิดจากหลายสาเหตุ เช่น  โรคฝีหนองบนศีรษะ เชื้อกลากที่ศีรษะชนิดที่มีการอักเสบรุนแรง แผลไฟไหม้น้ำร้อนรวก โรคดี แอล อี ที่หนังศีรษะ ผู้ป่วยส่วนใหญ่รากผมจะถูกทำลายอย่างมาก จนไม่สามารถสร้างเส้นผมใหม่มาทดแทนเส้นผมเดิม และเกิดพังผืดในชั้นหนังแท้ร่วมด้วย การรักษา ควรปรึกษาแพทย์เพื่อการวินิจฉัยที่ถูกต้อง

กลุ่มที่2: ภาวะผมร่วงทั่วศีรษะ ที่พบบ่อยๆ คือ

2.1 ภาวะที่มีการหลุดร่วงของผม ในระยะ Telogen stage มีผมร่วงมากกว่า 100 เส้นต่อวัน ผู้ป่วยกลุ่มนี้เส้นผมบนศีรษะเปลี่ยนจากระยะเติบโตไปเป็นระยะหยุดเจริญเติบโต ผมจึงหลุดร่วงมากผิดปกติ พบร่วงทั่วๆไปไม่รุนแรงโดยมีสาเหตุนำมาก่อน 6-16 สัปดาห์ สาเหตุหลักคือความเจ็บป่วยหรือภาวะเครียด นอกจากนี้ยังพบในสตรีหลังคลอดบุตร ซึ่งมีผลต่อวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผมเป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มนี้

2.2 ภาวะผมร่วงทั่วศีรษะจากการติดเชื้อซิฟิลิสระยะที่ 2 ผมจะร่วงเป็นหย่อมๆ ทั่วศีรษะคล้ายมอดแทะ การวินิจฉัยที่แน่นอนต้องอาศัยการตรวจเลือด

2.3 ภาวะผมบางจากพันธุกรรมและฮอร์โมนเพศ ผู้ป่วยจะเกิดอาการรากผมค่อยๆ เปลี่ยนแปลง ลักษณะของเส้นผมจะเล็ก และบางลง
โดยเส้นผมเปลี่ยนจาก Terminal hair เป็น Vellus hair และลีบฝ่อลง จนเห็นหนังศีรษะเรียบเป็นมัน Hair-pull และ Hair-pluck ปกติ
- เพศชาย มีปัญหาผมร่วงบางศีรษะล้านแบบค่อยเป็นค่อยไป (Progressive balding) มักมีประวัติคนในครอบครัวที่ผมบางหรือศีรษะล้าน ตำแหน่งและการกระจายเริ่มจากหน้าผากมีการร่วมของแนวผมด้านหน้า โดยเฉพาะมุมด้านข้าง ทำให้เห็นเป็น M-shaped recession ต่อมา บางที่บริเวณกระหม่อมและขยายออกโดยรอบ จนในที่สุดผมบนหนังศีรษะหายหมดเหลือเฉพาะด้านข้างขมับและท้ายทอย

- เพศหญิง มักจะสัมพันธ์กับประวัติคนในครอบครัวฝ่ายมารดาที่ศีรษะล้าน ผมที่ร่วงปริมาณไม่มากเป็นไปอย่างช้าๆ และต่อเนื่อง ตำแหน่งและการกระจาย ผมจะบางลงบริเวณกลางศีรษะ และกระจายทั่วด้านบนหนังศีรษะ โดยที่แนวผมด้านหน้ายังคงเป็นปกติ จนในที่สุดผมจะร่วงมากเป็นพิเศษบริเวณกลางศีรษะมาจนถึงส่วนหน้าผาก

การรักษา: ยาที่ได้รับการยืนยันว่าได้ผลคือยารับประทาน Finasteride ที่ยับยั้ง Enzyme 5 alpha reductase ซึ่งทำหน้าที่เปลี่ยน Testosterone ให้เป็น Dihydrotestosterone (DHT) และร่วมกับการใช้ยา Minoxidil  สามารถช่วยลดอัตราการร่วง และปริมาณของผมแน่นขึ้น ได้ผลดีกว่าการรักษาเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง
1. Minoxidil  มีทั้งชนิดทาและรับประทาน
2. ยา Finasteride 1 mg/day ผู้ป่วยต้องใช้ยาติดต่อกันนานอย่างน้อย 1 ปี
3. ยา Spironolactone เป็นยาขับปัสสาวะ ใช้ลดความดันเลือด มีฤทธิ์ต้านการทำงานของฮอร์โมน Androgen ทำให้เส้นผมไม่เปลี่ยนไปเป็นเส้นผมขนาดเล็ก

ภาวะผมร่วง ศีรษะบาง ล้าน มีสาเหตุและปัจจัยเกี่ยวข้องหลายประการ การดูแลรักษาควรตรวจหาสาเหตุและปัจจัยที่เกี่ยวข้องให้ชัดเจน